Gegeven na de ceremonie van de Boeddha's verlichting.
In licht is er duisternis, in duisternis is er licht
Zojuist hebben we met een ceremonie de verlichting van Shakyamuni, de Boeddha, gevierd, de persoon die twee-en-een-half-duizend jaar geleden op zoek was naar de waarheid, de realiteit van dit bestaan, en uiteindelijk, zittend gedurende de nacht onder de Bodhiboom, tot het diepste inzicht kwam en daarmee tot een bevrijding van het lijden. De wereld die de Boeddha waarnam voor zijn verlichting, zou de wereld die de Boeddha waarnam na zijn verlichting een andere zijn geweest? Zou Hij opeens in een andere realiteit terecht zijn gekomen door zijn verlichting? Ik denk het niet.
De Boeddha zag precies dezelfde wereld zoals wij die zien. Een wereld met vrede, maar soms ook met oorlog en geweld. Een wereld met rijkdom armoede, een wereld met ziekte en gezondheid. Een wereld met vreugde en verdriet, een wereld met moed en angst. En toch, hoe de Boeddha die wereld zag is heel verschillend na zijn verlichting want hij begreep dat al die tegenstellingen geen realiteiten in zichzelf zijn die met elkaar soms in conflict zijn. Hij begreep dat ook de tegenstelling ik-en-de-ander niet werkelijk is, niet opgebouwd uit twee verschillende realiteiten. Hij begreep dat al die tegenstellingen een werkelijkheid vormen, ongedeeld, een geheel en dat de tegenstellingen afhankelijk van elkaar zijn en slechts tijdelijk vorm geven aan dit ene ondeelbare geheel.
Dat betekent dat we anders kunnen gaan kijken naar deze ene realiteit en de Boeddha’s liefdevolle glimlach geeft dat heel mooi weer. Er hoeft niet meer gestreden te worden tegen wat onprettig is, en verlangt te worden naar wat prettig is. Er hoeft geen strijd meer geleverd te worden, we hoeven niet meer in de weerstand te schieten alsof wat zich aandient een absolute realiteit is. Nee, [het is] slechts heel even het gezicht van dit ene in dit hier en nu.
En daarom staat er in de Sandokai ook:
‘In licht is er duisternis maar zie de duisternis niet als strijdig aan het licht. In duisternis is er licht maar beschouw ook het licht niet als strijdig aan de duisternis. Licht en duisternis werken als een paar, net als de twee voeten bij het lopen'.
Het lopen van het pad: soms de ene voet voor, soms de andere, soms licht, soms donker, soms pijn en verdriet, soms vreugde, soms ziekte, soms gezondheid. Ga geen strijd aan, noch met de wereld, noch met een ander, noch met jezelf. Kijk eens met die liefdevolle glimlach naar dit moment zoals die werkelijk is, de ondeelbare realiteit van dit moment wat de ondeelbare realiteit van jouw bestaan nu is. Het maakt niet uit in welke situatie je zit, wat er in je omgaat, hoe je je voelt. Kijk eens met liefdevolle vriendelijk ogen, dan zie je dat het lijden, het mentale lijden, voortvloeit uit juist die strijd die we hebben met de dingen, met de ander, met onszelf. En vanuit liefde kunnen we veel goeds doen in de wereld met zijn tegenstellingen. En de Boeddha heeft dat in zijn leven duidelijk laten zien. Waar er strijd was probeerde Hij vrede te brengen, waar er honger heerste probeerde Hij voedsel te brengen, enzovoort. Maar het is allemaal een ondeelbaar geheel en daar past haat, nijd en strijd niet in. Alleen maar een open liefdevol hart.
Dus verlicht of onverlicht, zit met dat open liefdevol hart en omarm dit ene ongedeelde moment, deze ene realiteit, en dan zit je precies zoals de Boeddha en zit je als een Boeddha!
* * * * *
"De Boeddha d begreep dat al die tegenstellingen een werkelijkheid vormen, ongedeeld, één geheel en dat de tegenstellingen afhankelijk van elkaar zijn en slechts tijdelijk vorm geven aan dit ene ondeelbare geheel."
