Het boeddhisme leert dat compassie voor de ander begint bij compassie voor jezelf. En daarin ligt misschien wel de oorzaak waarom er zo weinig compassie is in deze wereld. Want we hebben niet zoveel compassie voor onszelf; we eisen veel van onszelf, van de ander en van het leven.
Compassie voor jezelf betekent in het boeddhisme jezelf de ruimte geven om te zijn wie en wat je bent, met al je gedachten, emoties, verlangens, verdriet, enz. Eenvoudigweg ervaren hoe je lichaam en je geest nu zijn. Wanneer je dat doet, merk je vaak op dat je gezicht en buik wat gespannen zijn. Als je lichaam wat gespannen is, is er letterlijk minder ruimte in je om gewoon te zijn. En als je weinig ruimte in jezelf ervaart, kan je ook weinig ruimte geven aan de ander; die twee gaan eigenlijk altijd samen.

U kent waarschijnlijk wel het beeld van die Boeddha met die dikke buik en grote glimlach. Hij wordt Maitreya genoemd, de Boeddha van liefdevolle vriendelijkheid. Die dikke buik symboliseert de ontspannen liefdevolle ruimte om te zijn. En dat gaat samen met die glimlach.

Als we die ontspannen ruimte gaan onderzoeken ontdekken we dat die ruimte niet bij onszelf ophoudt; hij strekt zich grenzeloos uit. Je ervaart dat wanneer je samen bent met je partner of geliefde, je kind, of beste vriend of vriendin, zelfs met je huisdier. Je eigen grenzen lijken te vervagen, en de ander wordt in die openheid ervaren als bijna deel van jezelf. Het mooie is dat je daar niets voor hoeft te doen; het gebeurt vanzelf. Een gelukkig mens doet een ander dan ook geen pijn, geen schade.

Compassie lijkt vaak in ons leven afwezig. Dat is omdat we zo gewend zijn geraakt aan het gespannen zijn, aan het in ons hoofd zitten – want dat is een teken van spanning – dat we niet opmerken hoe weinig ruimte we onszelf geven, en daarmee de ander. En ons lontje wordt daarmee onbedoeld kort. Daarom oefenen we in het boeddhisme meditatie. Eenvoudigweg zitten en ontdekken dat niets ons in de weg staat om onszelf en de ander de ruimte te geven om gewoon te zijn. Want daar begint compassie.