Het is duidelijk dat we juiste inspanning aan het toepassen zijn wanneer we herhaaldelijk onze gebruikelijke manier van zijn loslaten. Dat mag sommigen van ons teleurstellen, vooral diegene die met deze beoefening begonnen zijn op zoek naar een innerlijk antwoord op de vraag waarom dit leven niet bevredigt. De vraag doet zich voor: “Wat moet ik doen?”, gevolgd door een andere vraag: “Hoe weet ik dat ik het juist doe?”. Deze vragen komen maar al te vaak op vanwege de aard van de geconditioneerde geest die, zoals één van de senior monniken het uidrukte, wil weten en vervolgens wil weten dat het weet. Vreemd aan dit gangbare functioneren van de geest is rust, stilte. Wanneer we innerlijk worstelen met een verlangen voor bevrijding van de stroom van onrust, wat gebruikelijk is in de geconditioneerde geest, is het aller-moeilijkste om te doen ‘alleen maar zitten’ en ‘alleen maar zijn’ met een scherp en bereidwillig gewaarzijn.

Dus de fundamentele meditatie is gewaar te zijn. Wat zien we dan? Hoe de geest wegspringt van deze volstrekte eenvoud van zijn, opnieuw en opnieuw. We gaan inzien dat een oneindig geduld absoluut nodig is. De Boeddha noemde geduld ‘de krachtige strijdmacht’. Het geduld van ‘alleen maar zitten’ wordt door die beeldjes van de Boeddha waarbij de rechterhand naar de grond wijst, weergegeven: Ik zal mijn zitplaats niet verlaten, de aarde is mijn getuige. Deze ferme vastberadenheid van de Boeddha in de nacht van zijn verlichting is ook onze impliciete vastberadenheid wanneer we bereid zijn om door te gaan met ‘alleen maar zitten, zonder opzettelijk te denken of niet te denken’. Deze volstrekte eenvoud ontzet soms. Waar is de substantie van dit alles?

En precies dit is het! We stappen uit de gebruikelijke kost waarmee de geconditioneerde geest zich voedt. Beste vrienden die oefenen, we zullen zien dat het vaak allerminst subtiel is: onze gedachten/gevoelens hebben als middelpunt een ‘ik’ dat zich routinematig roert dit is het karmische residu van dit leven naast de aanwas van karmische consequenties van onze huidige keuzes in het leven. Zoals mijn grote leraar graag zei: “Het is zo eenvoudig, zo eenvoudig!”. Het vereist geen wiskundige of taalkundige genialiteit of wat dan ook. We hebben alles wat we nodig hebben voor deze belangrijke innerlijke reis terug naar ons Ware Thuis, Boeddhanatuur en Verlichte natuur. We ontwaken tot wat? Het is in zo’n veelvoud van manieren onder woorden gebracht als vingers die naar de maan wijzen. De Boeddha gaf aan dat er niets is om aan vast te houden en niets dat weggeduwd hoeft te worden. Verdorie, we hebben geen been om op te staan!

Wat kunnen we doen? We kunnen datgene loslaten, opnieuw en opnieuw, wat ons wegtrekt van onze zitplaats van eenvoudigweg volledig aanwezig zijn, precies in dit moment. Het is ‘zo eenvoudig’ dat de gecompliceerde geest, geconditioneerd door de ontelbare ervaringen in het verleden, het niet kan ‘snappen’. Een gezonde hoeveelheid bescheidenheid verschijnt ik weet het niet. En dat is het hem nu juist! Het ‘ik’ dat zich in het centrum waant, heeft geen idee, alhoewel het zich krachtig verzet tegen deze erkenning. De titel van Zenmeester Suzuki’s eerste en invloedrijke boek was Zen Mind, Beginner’s Mind. De grote Zenmeester Keizan drukte het als volgt uit: