Zenmeester Dōgen schrijft in zijn aanwijzingen bij het mediteren: ‘Keer de blik naar binnen en neem de weg die direct naar de Boeddhageest leidt’. Keer de blik naar binnen! We kunnen dit soms verkeerd begrijpen, in die zin dat we de aandacht keren naar onze binnenwereld, onze privéwereld van gedachten en van emoties. En dan daar als het ware blijven ronddolen en geen vooruitgang maken. Waar is de Boeddhageest? Sterker nog, als we de aandacht naar die binnenwereld brengen lijken onze gedachtes en emoties nog pregnanter aanwezig te zijn. Dit is niet wat Zenmeester Dōgen bedoelde. ‘Keer de blik naar binnen’ betekent veel meer: ‘laat de wereld liever voor wat die is’. Of dat nu de uiterlijke, de publieke wereld is of onze private wereld, onze innerlijke wereld.

Keer de blik naar degene die die wereld waarneemt. Want er is iemand die zegt: ‘Ik zie de wereld om me heen en ik neem een gedachte waar, emoties, mijn herinneringen’. In beide werelden is een waarnemer aanwezig. Keer de blik naar binnen, naar de waarnemer toe. Hoe ziet die eruit? Waaruit bestaat die? Heeft die een vorm? Heeft die substantie?

In het begin is dit niet zo makkelijk want we worden snel afgeleid door gedachten en wat er om ons heen gebeurt. En daarom oefenen we. Net zoals wanneer we willen leren om te weten welk vogeltje zingt. We oefenen in het herkennen van de melodie. Daarvoor hoeft de wereld niet te stoppen. Daarvoor hoeft het niet doodstil te zijn. Zelfs in een drukke tuin, ik bedoel een tuin waarbij je het verkeer hoort of misschien de buren, kan je leren de vogel te horen en te herkennen. Simpelweg omdat je het wilt horen en herkennen.

Wanneer je het wilt, zijn de andere geluiden geen afleiding meer. Die kan je links laten liggen. Dus als je continu geplaagd wordt door gedachten, misschien vind je ze dan nog net té interessant. Laat ze links liggen en kijk naar de denker. Keer de blik naar binnen en neem de weg die direct naar de Boeddhageest leidt. Naar jezelf kijken betekent uiteindelijk naar de Boeddhageest kijken, de Boeddhageest herkennen in jouzelf.

* * * * *