Onderlinge verbondenheid en Karma
In het boeddhisme wordt gesproken over onderlinge verbondenheid, soms ook onderlinge afhankelijkheid genoemd. Dat woord wijst naar iets wat je elk moment ervaart. Het wijst naar het feit dat hoe je nu bent verbonden is met de wereld om je heen. Je hebt nu bepaalde gedachten die niet losstaan van wat er in je leven gebeurd is, misschien vijf minuten geleden, misschien een uur misschien een dag geleden. Ze staan ook niet los van wat er misschien nog gaat gebeuren, de afspraken die je hebt, je plannen.
Onze gedachten gaan voor een groot gedeelte over situaties, omstandigheden, over anderen en over je relatie met die andere en de wereld. Voor de meeste van je gevoelens is dat hetzelfde en je gedachte en gevoelens bepalen weer voor een groot gedeelte hoe je nu bent, je staat van zijn. Dus er is een direct link tussen de ervaring van jezelf, nu in dit moment en met de wereld nu en de wereld in het verleden. De situaties die je hebt meegemaakt, wat mensen tegen je hebben gezegd, hoe jij daarop hebt gereageerd.
Die onderlinge verbondenheid wordt in het boeddhisme soms uitgedrukt of weergegeven als een heel groot net, zoals een vissersnet met allemaal knopen die verbonden met elkaar zijn. Jij bent één van die knopen met andere knopen dichtbij en wat verder af en nog verderaf, want het net is oneindig groot. Al die knopen beïnvloeden mekaar. Je komt iemand tegen en die zegt iets aardigs en je wordt er vrolijk van, het weer is guur en donker en ook daarvan ondervindt je het effect. Wat op je werk gebeurd, in je relaties, wat je op de televisie ziet, in de kranten leest, allemaal knopen in het net die jouw als knoop beïnvloeden. Hoe dat voelt? Kijk maar, nu!
Natuurlijk reageren we ook op hoe we onszelf ervaren. En ons reageren beïnvloed weer het net, de knopen dichterbij en misschien wat knopen verderaf. De interactie in dit net is heel dynamisch, de koelkast gaat zojuist aan, het verkeer komt langs en dat in zichzelf kan al jou als knoop wat beïnvloeden en misschien ook niet. Als we erop reageren met wat irritatie verandert de ervaring van onszelf ook weer. Misschien heel ligt, misschien meer dramatisch. En irritatie in het dagelijks leven of kwaadheid zal zonder meer ook anderen beïnvloeden. Dus er is een wisselwerking tussen jou en het geheel, onderlinge verbondenheid ook wel onderlinge afhankelijkheid genoemd.
Dat inzicht staat een beetje haaks op het idee dat we onafhankelijk zijn. Dat we autonoom door dit leven kunnen gaan, een eigen pad kunnen gaan, onafhankelijk van de wereld. Elke keuze die we maken en we maken nogal wat keuzes per dag zijn geënt op hoe we onszelf nu ervaren en dat wordt weer geconditioneerd door het hele net. Dus die veranderlijk ervaring van onszelf is ook meteen het veranderlijke aspect van onszelf. Elk moment is er ook een Weten van hoe we zijn en dat weten van de ervaring is constant onveranderlijk aanwezig, je weet hoe je je nu voelt. Wanneer je je straks wat anders voelt, wat anders ervaart is er datzelfde Weten van de staat dan. Dat Weten is het onveranderlijke aspect van jezelf. Dus er zijn twee kanten aan de knoop; hoe de knoop zichzelf ervaart en dat het zichzelf ervaart. Dat is nu ook nu aanwezig. Nu je zit is er een ervaren een weten van hoe je nu bent. Terwijl het hele net, al die knopen constant wat nieuwe informatie geven en daarmee jou beïnvloeden.
Verbonden met onderlinge verbondenheid is de wet van oorzaak en gevolg of Karma. Want hoe we reageren op de ervaring van onszelf is wat in onze beoefening belangrijk is. We kunnen reageren met weerstand, met irritatie. Als het ware de onderlinge verbondenheid ontkennen door naar iets te zoeken wat prettig is, maar geen relatie heeft met de wereld om me heen, met de ander. Of we kunnen heel diep accepteren dat de ervaring van mezelf onlosmakelijk verbonden is met de wereld om me heen, met de dingen die ik meemaak, met anderen. Met andere woorden, de ervaring van mezelf met een openheid, een vriendelijkheid ontvangen waardoor het inzicht van de onderlinge verbondenheid dieper en dieper zal gaan.
Hoe meer je je onderlinge verbondenheid beseft, hoe meer je beseft dat je eigen geluk, je eigen vrede samenhangt met hoe je in het leven reageert; op de omstandigheden, op de ander. Met andere woorden, wat jij als knoop aan de andere knopen geeft. Want hoe je de andere beïnvloed zo zullen zij jou beïnvloeden.
Dus er is positief Karma en negatief Karma. En negatief Karma heeft tot gevolg dat je als knoop alleen nog maar kunt reageren of misschien moet ik zeggen ageren. Maar bij positief Karma is er een positief gevolg. Want doordat te doen wat goed is voor jezelf én andere, door je onderlinge verbondenheid te zien ontstaat er vanzelf de ruimte, de stilte en de vrede waarin je je onveranderlijk aspect van jezelf kunt ontdekken. Dat wat weet heeft van de ervaring nu. Dat wat zelf ook vrij is van die ervaring.
Dus elk moment in het leven is een mogelijkheid, een gelegenheid om even stil te staan, terug te komen naar het weten van hoe je nu bent en vanuit het inzicht van verbondenheid weten dat hoe je handelt uiteindelijk via het net weer naar je terugkomt. Hoe andere knopen reageren is niet zo belangrijk, handel vanuit je eigen inzicht. Nu, in dit moment waarin niets gedaan hoeft te worden kan je weten hoe je bent en weten dat je weet hoe je bent. Zoek niet verder dit is genoeg.
"Dat Weten is het onveranderlijke aspect van jezelf. Dus er zijn twee kanten aan de knoop; hoe de knoop zichzelf ervaart en dat het zichzelf ervaart. "
