Wanneer alle dingen het Dharmalichaam van de Boeddha zijn, is er verlichting, onwetendheid, oefening, leven en dood, Boeddha’s en onverlichte wezens. Wanneer alle dingen gezien worden als substantieloos en leeg, is er geen verlichting noch onwetendheid, geen Boeddha’s noch onverlichte wezens, geen leven noch dood. Sinds de Weg van de Boeddha zowel eenheid als dualiteit overstijgt, zijn beide uitspraken waar.

Proberen om de Boeddha buiten de wereld van leven en dood te vinden is vergelijkbaar met je naar het Noorden te richten wanneer je naar het Zuiden wilt, of het zoeken van de poolster in de Zuidelijke hemel. Als je dat doet, verlies je de Weg van bevrijding. Accepteer leven en dood als nirvana, haat geen van beiden, en zoek geen nirvana. Alleen dan kan je werkelijk vrij zijn van leven en dood.

Het is een vergissing om te denken dat we bewegen van geboorte naar dood. Leven is een staat in één enkel moment; het heeft absoluut bestaan en daarom wordt het in het boeddhisme ‘ongeboren’ genoemd. Het is in dit enkel moment onveranderlijk compleet zijn. En dood heeft in één enkel moment ook absoluut bestaan en wordt daarom ‘onsterfelijk’ genoemd. Wanneer er leven is, is er niets anders dan dit moment van compleet leven, en wanneer er dood is, is er niets anders dan dit moment van complete dood. Daarom, wanneer leven komt, accepteer het zoals het is; wanneer dood komt, accepteer het zoals het is. Ontvlucht geen van beide.

Dit leven-en-dood zelf is het leven van Boeddha. Als je het afwijst, verlies je het leven van Boeddha. Maar als je er aan gehecht bent, zal je het leven van Boeddha ook verliezen en al wat dan voor jou overblijft is de uiterlijke vorm van Boeddha. Alleen wanneer je zonder weerstand en verlangens bent, ga je de Geest van Boeddha binnen.

Probeer dit niet met je eigen geest te begrijpen noch het te beschrijven met woorden. Als je je zorgen voor, en je hechting aan je lichaam en geest op natuurlijke wijze kunt loslaten, beland je vanzelf in het rijk van Boeddha. Wanneer de Boeddha alles doet, en je volgt dit doen zonder moeite en zonder je er zorgen om te maken, verkrijg je vrijheid van lijden en word je zelf een Boeddha.

Als je dit werkelijk begrijpt, wat kan je dan nog hinderen in je eigen geest? De Weg naar Boeddhaschap is eenvoudig. Doe geen kwaad, hecht je niet aan leven-en-dood maar heb diep mededogen voor al wat leeft, respecteer diegenen die ouder zijn dan jezelf en heb liefdevol begrip voor diegenen die jonger zijn dan jezelf, wijs niets af noch zoek naar iets, maak je geen zorgen over en treur niet om wat dan ook. Dan draag je de naam van Boeddha.

* * * * *